Cây bách là cây gì? “Bách” là một cái tên nghe thật cổ kính và thiêng liêng, đã gắn liền với biết bao câu chuyện, bài thơ từ xa xưa. Cây bách, với dáng vẻ trầm mặc, xanh tươi quanh năm, luôn là biểu tượng của sự trường thọ, bền vững và sức sống mãnh liệt.
Từ xưa đến nay, cây bách đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa của nhiều dân tộc. Hình ảnh cây bách hiện hữu trong các câu ca dao, tục ngữ, và là nguồn cảm hứng bất tận cho các nhà thơ, nhà văn. Hãy cùng Cây Cảnh Tự Nhiên tìm hiểu chi tiết về nguồn gốc, tác dụng, và cách trồng cũng như chăm sóc cây bách tán tại nhà.
1. Cây Bách Là Cây Gì ?
Nguồn Gốc và Ý Nghĩa
Cây bách tán (Araucaria excelsa) thuộc họ Araucariaceae, có nguồn gốc từ New Caledonia – một quốc đảo nằm ở phía nam Thái Bình Dương. Cây phân bố chủ yếu ở Nam Mỹ, Úc, New Zealand và nhiều vùng ven biển nhiệt đới. Ở Việt Nam, cây thường xuất hiện ở các vùng núi phía Tây Bắc, mọc trên những địa hình cheo leo, có khí hậu nóng ẩm.
Loại cây này sống lâu năm và phát triển mạnh trong môi trường tự nhiên khắc nghiệt, mang lại sức sống mạnh mẽ. Vì vậy, nó thường được coi là biểu tượng của sự kiên định, vươn mình dù gặp nhiều khó khăn.
Ý Nghĩa Phong Thủy
Trong phong thủy, cây bách tán là biểu tượng của sự vững chắc, kiên cường. Sự tồn tại của nó trên các vách núi hiểm trở đại diện cho lòng dũng cảm và lối sống ngay thẳng. Cây không chỉ có sức sống mãnh liệt mà còn mang lại sự bình an và bảo vệ gia chủ khỏi các tà khí.
Loại cây này đặc biệt phù hợp với những người mang mệnh Hỏa, Thủy và Mộc, vì nó hỗ trợ cân bằng năng lượng phong thủy trong không gian. Tuy nhiên, nếu bạn thuộc mệnh Thổ hoặc Kim, cần cân nhắc kỹ trước khi trồng cây này.
Đặc Điểm của Cây Bách Tán
Cây bách tán có thân gỗ mọc thẳng, thường xanh quanh năm. Trong tự nhiên, cây có thể cao tới 50m với đường kính thân từ 40-60cm. Khi trồng làm cây cảnh hoặc bonsai, chiều cao của cây thường giới hạn từ 1-2m. Thân cây có vẻ xù xì, lớp vảy nhỏ dần lên cao.
Lá cây hình tam giác, màu xanh nhạt khi còn non và chuyển đậm dần theo thời gian. Hoa (nón) của cây bách tán thường nở vào tháng Giêng hoặc tháng Hai âm lịch, với màu trắng vàng nổi bật. Quả của cây hình cầu, xanh khi non và chuyển sang màu nâu khi chín.
Công dụng của cây bách tán
Tăng thêm sự đẹp đẽ cho sân và trong nhà
Cây tùng bách không chỉ tạo nên vẻ đẹp kiêu sa, bề thế cho không gian sân vườn mà còn giúp thanh lọc không khí, mang lại cảm giác tươi mát và trong lành. Các tán cây uốn lượn và đan xen một cách tự nhiên giúp che đi các khuyết điểm của không gian và tạo cảm giác rộng rãi, thoáng đãng. Đặc biệt, cây tùng bách bonsai và tùng bách mini là những lựa chọn hoàn hảo để trang trí trong nhà, trên bàn làm việc, không chỉ giúp làm sạch không khí mà còn tạo sự cân bằng, thư giãn.
Giá trị về kinh tế và sức khỏe
Ngoài giá trị về thẩm mỹ, gỗ của cây tùng bách còn có giá trị kinh tế cao. Nhờ vân gỗ đẹp, chất lượng, gỗ tùng bách thường được sử dụng trong việc sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ hoặc làm đồ nội thất cao cấp. Hơn nữa, vỏ cây tùng bách còn được ứng dụng trong y học, đặc biệt trong việc chế tạo các loại thuốc quý. Việc trồng và khai thác cây tùng bách trong sân vườn không chỉ mang lại lợi ích phong thủy mà còn tạo ra nguồn thu nhập từ các sản phẩm từ gỗ.
Tác Dụng của Cây Bách Tán
Cây bách tán không chỉ có giá trị trang trí mà còn mang nhiều tác dụng phong thủy và thực tế khác. Trong không gian sống, cây giúp thanh lọc không khí, xua đuổi tà khí, mang lại sự an lành và yên bình. Đặc biệt, cây được nhiều người trồng ở phần mộ của người thân, với ý nghĩa rằng sự vĩnh cửu và trường tồn vẫn còn mãi.
Ngoài ra, cây bách tán còn có giá trị kinh tế khi được trồng để lấy gỗ. Gỗ bách tán khá bền và đẹp, thường được sử dụng trong ngành xây dựng và chế tác đồ mỹ nghệ.
Cách Trồng Cây Bách Tán Tại Nhà
Cây bách tán có thể được trồng từ hạt, nhưng phương pháp phổ biến nhất là giâm cành hoặc chiết cành. Để đảm bảo cây phát triển thẳng và cân đối, bạn nên giâm hoặc chiết từ ngọn thân chính của cây.
Nếu muốn tiết kiệm thời gian, bạn có thể mua cây giống tại các vườn ươm hoặc cửa hàng chuyên bán cây cảnh. Khi trồng, cần chọn đất thoát nước tốt, giàu dinh dưỡng và không bị nhiễm phèn hoặc mặn.
Cách Chăm Sóc Cây Bách Tán
Cây bách tán rất ưa sáng và chịu hạn tốt. Vì vậy, bạn nên đặt cây ở những nơi có nhiều ánh nắng, chẳng hạn như ban công hoặc sân vườn. Đối với cây trồng trong nhà, hãy đảm bảo cây được tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc sử dụng ánh sáng nhân tạo để cây phát triển tốt.
Cần tưới nước thường xuyên, nhưng không nên tưới quá nhiều. Tưới nước 1 lần/ngày vào mùa hè và giảm lượng nước vào mùa đông là đủ để duy trì độ ẩm cần thiết cho cây. Ngoài ra, việc cắt tỉa cây thường xuyên giúp cây bách tán có hình dáng đẹp và khỏe mạnh. Bạn cũng nên loại bỏ những cành lá bị héo úa để cây tập trung dinh dưỡng vào các bộ phận khỏe mạnh hơn.
Lưu Ý Quan Trọng Khi Trồng và Chăm Sóc Cây Bách
Dưới đây là một số lưu ý quan trọng mà bạn cần biết khi trồng và chăm sóc cây bách:
Cung Cấp Đủ Ánh Sáng Cho Cây
Cây bách là loại cây ưa sáng, vì vậy điều kiện ánh sáng là yếu tố vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của cây. Nếu cây không nhận được đủ ánh sáng, lá có thể bị úa vàng, yếu ớt và không thể phát triển khỏe mạnh. Đặc biệt, nếu bạn trồng cây trong nhà, việc thiếu sáng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự quang hợp của cây. Để khắc phục điều này, hãy đảm bảo rằng cây bách được tiếp xúc với ánh nắng tự nhiên một cách định kỳ.
Khi trồng ngoài trời, hãy chọn những vị trí có ánh sáng mặt trời trực tiếp, như ban công hoặc sân vườn có độ chiếu sáng tốt. Nếu trồng trong nhà, bạn cần mang cây ra ngoài phơi nắng ít nhất 1-2 lần mỗi tuần, vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn, tránh phơi dưới ánh nắng gay gắt vào giữa trưa để không làm tổn thương lá cây.
Đảm Bảo Chất Lượng Đất Trồng
Chất lượng đất là yếu tố quan trọng để cây bách phát triển tốt. Cây bách không thích hợp với đất có độ pH quá cao, bị nhiễm phèn hoặc nhiễm mặn, bởi những điều kiện này sẽ làm cản trở sự hấp thụ dưỡng chất của cây. Để cây có thể phát triển một cách toàn diện, hãy chọn đất có độ pH trung tính hoặc hơi axit nhẹ, tầm khoảng 6-6.5.
Đất cần có độ thông thoáng tốt, giàu dinh dưỡng, và khả năng thoát nước cao để tránh tình trạng ngập úng, làm thối rễ cây. Nếu đất quá nặng hoặc dễ bị ngập nước, bạn có thể cải thiện bằng cách trộn thêm cát, xơ dừa, hoặc đá vụn để tăng khả năng thoát nước và cung cấp độ tơi xốp cho đất.
Ngoài ra, bạn nên kiểm tra đất định kỳ để đảm bảo rằng đất không bị chai cứng sau thời gian dài sử dụng. Việc cải tạo đất bằng cách thay đất hoặc trộn thêm phân bón hữu cơ vào đất trồng cũng là một cách hiệu quả để giúp cây duy trì sự phát triển ổn định.
Tưới Nước Hợp Lý
Mặc dù cây bách không yêu cầu lượng nước quá lớn, việc tưới nước hợp lý lại rất quan trọng. Bạn nên đảm bảo rằng đất luôn có độ ẩm vừa phải, không để đất quá khô hoặc ngập úng. Vào mùa hè, bạn có thể tưới cây 2-3 lần mỗi tuần, trong khi vào mùa đông, chỉ cần tưới 1-2 lần/tuần để giữ cho đất có độ ẩm nhất định.
Đặc biệt, cần chú ý không tưới nước quá nhiều, vì nước ứ đọng lâu ngày có thể gây ra tình trạng thối rễ và chết cây. Khi tưới, hãy chắc chắn rằng nước thấm đều xuống sâu rễ, đồng thời tránh tưới quá nhiều vào phần lá và ngọn để hạn chế nguy cơ nấm mốc phát triển.
Bón Phân Đúng Cách
Việc bón phân định kỳ là cách tốt nhất để bổ sung dưỡng chất và giúp cây phát triển khỏe mạnh. Đối với cây bách, bạn nên bón phân khoảng mỗi 2 tháng/lần, sử dụng phân hữu cơ hoặc phân hóa học có chứa các thành phần dinh dưỡng cần thiết như nitrogen (N), phosphor (P), và kali (K). Nitrogen giúp cây phát triển lá xanh tốt, phosphor giúp kích thích sự phát triển của rễ, và kali giúp cây tăng cường khả năng chống chịu sâu bệnh.
Bạn cũng có thể kết hợp với phân vi sinh để bổ sung vi lượng, cải thiện cấu trúc đất và giúp cây hấp thụ dưỡng chất một cách hiệu quả hơn. Khi bón phân, hãy tránh bón quá nhiều hoặc quá gần gốc cây, vì điều này có thể làm cháy rễ và gây hại cho cây.
Kiểm Soát Sâu Bệnh
Cây bách, mặc dù có khả năng chống chịu khá tốt, nhưng vẫn có thể gặp phải một số loại sâu bệnh như nấm lá, sâu đục thân, hoặc rệp sáp. Để bảo vệ cây khỏi những loại sâu bệnh này, bạn nên kiểm tra cây thường xuyên, đặc biệt là ở phần lá và thân cây.
Nếu phát hiện có dấu hiệu của sâu bệnh, bạn có thể sử dụng các biện pháp phòng ngừa như phun thuốc trừ sâu tự nhiên, hoặc dùng nước xà phòng pha loãng để rửa sạch lá cây. Trong trường hợp cây bị nhiễm bệnh nặng, hãy cân nhắc việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hoặc thuốc trừ sâu để tiêu diệt sâu bệnh một cách hiệu quả.
Tỉa Cành Và Chăm Sóc Định Kỳ
Tỉa cành là một trong những biện pháp quan trọng giúp duy trì hình dáng và sức sống cho cây bách. Việc loại bỏ các cành khô, lá úa hoặc những phần cây bị hư hỏng không chỉ giúp cây trông gọn gàng và đẹp mắt hơn, mà còn kích thích cây phát triển mạnh mẽ hơn ở những phần còn lại.
Bạn nên thực hiện việc tỉa cành vào mùa xuân hoặc đầu mùa hè, khi cây đang trong giai đoạn sinh trưởng tốt nhất. Trong quá trình tỉa, hãy sử dụng kéo cắt sắc để tránh làm tổn thương cây, và đảm bảo vệ sinh sạch sẽ dụng cụ sau khi cắt để tránh lây nhiễm bệnh cho cây.
Lời Kết
Cây bách không chỉ là một loài cây, mà còn là một biểu tượng văn hóa, một báu vật thiên nhiên. Việc bảo vệ và gìn giữ những cây bách cổ thụ là trách nhiệm của mỗi người, để thế hệ mai sau còn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp và ý nghĩa của chúng. Qua bài viết trên hy vọng rằng bạn hiểu rõ hơn về loài cây bách này với sức sống mãnh liệt, mãi mãi là một nguồn cảm hứng bất tận cho con người.
